Eenmanszaak gaat, vennootschap komt

Een thema dat binnen de voedselproductie een steeds grotere rol speelt. Hoe groter de risico’s, des te interessanter een bv wordt. Een bedrijfshoofd van een bedrijf met rechtspersoonlijkheid is immers nooit hoofdelijk aansprakelijk. Tenzij hij fraude pleegt of ander wangedrag. De financiële en juridische risico’s die de vele investeringen, het personeel en het productieproces met zich meebrengen, zijn op deze manier afgedekt.

Toch heeft nog maar 13 procent van de varkensbedrijven zich bij de Kamer van Koophandel ingeschreven als besloten vennootschap. Zo’n bv begin je dan ook niet zomaar. Er moet altijd eerst worden afgerekend met de fiscus wanneer het bedrijf wordt ondergebracht in een bv. Bovendien heeft een rechtsvorm zonder rechtspersoonlijkheid, zoals een eenmanszaak, een maatschap of een VOF het voordeel van zelfstandigenaftrek. Een belastingmaatregel die vervalt bij een bv, waar de directeur immers geen zelfstandige meer is. Hij is in dienst bij z’n eigen bv.

Jaarstukken in handelsregister
Een bv krijgt met een hoop extra bureaucratie te maken. Een bedrijf met rechtspersoonlijkheid is verplicht de cijfers te deponeren bij de Kamer van Koophandel (KvK). De jaarstukken zijn via het handelsregister openbaar. Bovendien betaalt de bv vennootschapsbelasting.

De Kamer van Koophandel heeft de cijfers opgesplitst voor bedrijven met varkens als hoofdactiviteit en bedrijven waar varkens een nevenactiviteit vormen. Die laatste categorie zijn voornamelijk de wat kleinere bedrijven. Hier heeft slechts 5 procent een bv. De bedrijven met varkens als hoofdactiviteit bestaan voor 16 procent uit bv’s.

Het zijn voornamelijk de grotere bedrijven en niet te vergeten de holdings waar verschillende bv’s onder hangen. In de telling van de KvK zijn deze niet apart meegenomen, zodat het totaal aantal bedrijven met een rechtspersoonlijkheid lager uitvalt dan in werkelijkheid.

Bedrijven zonder opvolger
De meeste eenmanszaken zijn bedrijven die geen opvolger hebben, meent bedrijfsadviseur Ernst van Heijden van Countus Accountants en Adviseurs. Deze groep zal de komende jaren het hardst dalen. Bedrijven die voldoende mogelijkheden zien, ook voor komende generaties, hebben meestal de vorm van een maatschap. Al zal ook deze groep sterk dalen, meent Van Heijden, want lang niet alle maatschappen bestaan uit meerdere generaties. Voor man-vrouwmaatschappen geldt hetzelfde als voor de meeste eenmanszaken: geen opvolger, dus geen toekomst.

De bv wordt steeds belangrijker binnen de varkenshouderij, meent ook Henk Swinkels. Dat het kapitaal wordt ondergebracht in aandelen is een groot voordeel, vooral bij een bedrijf met meerdere locaties. Aandelen kunnen binnen de holding gemakkelijk van de ene naar de andere bv worden geschoven.

Anderen krijgen invloed
Wie met zijn bedrijf naar de beurs gaat, kan profiteren van vreemd kapitaal. Voor varkenshouders gaat dit vooralsnog te ver. Van Heijden ziet het nog niet snel gebeuren. „Je moet nogal wat verplichtingen aangaan”, verklaart hij. Zo dient een nv over een hoog minimumkapitaal te beschikken. Waar een bv op z’n minst 18.000 euro in het bedrijf dient te storten, heeft een nv minimaal 45.000 euro nodig.

En bovendien: „Het past niet in Nederland”, vindt de adviseur. Want bij een nv hebben ook anderen invloed op je bedrijf. De aandeelhoudersvergadering heeft de belangrijkste stem. In Nederland zijn varkensbedrijven uitsluitend familiebedrijven. „Ook de hele grote”, stelt Van Heijden.

De behoefte aan vreemd kapitaal is niet zo groot, want zo groot als in de Verenigde Staten worden bedrijven hier niet. Een bedrijf met meer dan 2.000 zeugen of 12.500 vleesvarkens krijgt in Nederland het stempel Mega. In Amerika zijn bedrijven pas groot als ze tien maal groter zijn.

Misschien in het Zuiden
In Nederland hebben boeren nog een grote persoonlijke binding met het bedrijf, benadrukt Van Heijden. Invloed van buitenaf wordt niet op prijs gesteld. Al ziet hij wel verschillen tussen het zuiden en het noorden van het land. „In het Noorden zijn ondernemers heel erg plaatsgebonden. Hun bedrijf ligt op één locatie. Gemiddeld misschien op 1,1 locatie”, schat hij. In het Zuiden zijn meerdere locaties gemeengoed. Daar ligt het op anderhalf tot twee.

De bedrijfsadviseur ziet het nog niet gebeuren. Maar mocht er in Nederland ooit een varkensbedrijf uitgroeien met tientallen locaties en aandelen gaan uitgeven, dan gebeurt dat in het zuiden van het land.

Eenmanszaak
De Eenmanszaak kent één eigenaar die verantwoordelijk en aansprakelijk is voor de gevolgen van zijn onderneming. Fiscaal geldt er geen, maar juridisch wel een onderscheid tussen ondernemingsvermogen en privé-vermogen. Gaat de eenmanszaak failliet, dan gaat de eigenaar privé ook failliet.

Vennootschap Onder Firma
Zijn er twee of meer eigenaren dan is er een keuze mogelijk voor de vergelijkbare rechtsvorm Vennootschap Onder Firma. Alle vennoten van de vof brengen iets in in het bedrijf: geld, diensten, goederen of goodwill. Alle eigenaren zijn verantwoordelijk voor de bedrijfsvoering, er geldt geen beperkte aansprakelijkheid.

Man-Vrouw firma
De Man-Vrouw firma is een speciale vof waarbij partners samen een onderneming starten. Voordeel is dat beide partners in aanmerking komen voor de fiscale voordelen die gelden voor een vof, nadeel is dat beide partners aansprakelijk zijn met hun privévermogen.

Maatschap
De Maatschap is een samenwerkingsvorm tussen twee of meerdere personen die ieder arbeid, geld of goederen inbrengen. Vaak gaat het om meerdere personen die gezamenlijk een vrij beroep uitoefenen. Elke maat is dus eigenlijk zelfstandig ondernemer. Voordeel van de maatschap is dat bepaalde zaken kunnen worden gedeeld, zoals kantoorruimte, receptioniste en inkoop.

Reden om een maatschap of vof te kiezen, is de landbouwvrijstelling. Bedrijfsovername in de agrarische sector vindt in ruim driekwart van de gevallen plaats via een maatschap, vanwege de fiscale voordelen.

Commanditaire Vennootschap
De Commanditaire Vennootschap is vergelijkbaar met de vof. Hier zijn echter twee verschillende vennoten: beherende en commanditaire (stille) vennoten. Stille vennoten zijn alleen financieel betrokken en mogen niet namens de cv naar buiten treden.

Besloten Vennootschap
De Besloten Vennootschap is een rechtspersoon. De bv is als het ware de ondernemer, de directeur is in dienst en handelt uit naam van de bv. De eigenaren zijn slechts aansprakelijk voor het deel dat ze hebben ingebracht in de onderneming. Het kapitaal van de vennootschap is, verdeeld over aandelen, in handen van de aandeelhouder(s).

Naamloze Vennootschap
De Naamloze Vennootschap is vergelijkbaar met de bv. Hier kunnen de aandelen echter overdraagbaar zijn zodat ze kunnen worden verhandeld op de beurs. De aandeelhouders bij een nv zijn echter niet aansprakelijk en hebben nauwelijks bevoegdheden. Het bestuur van de nv is verantwoordelijk voor de dagelijkse beslissingen in het bedrijf. De aandeelhouders spreken zich tijdens een aandeelhoudersvergadering uit over hun werkwijze.