Nieuwe kansen voor Europese varkenssector

LTO Nederland en het Productschap voor Vee en Vlees (PVV) reageren in meer of mindere mate optimistisch op de tip van de sluier die Ciolos heeft opgelicht over het toekomstige landbouwbeleid in Europa met bijbehorende mogelijkheden voor de varkenssector. Zonder begeleidend financieel miljardenplaatje, waarover de EU-landen nog moeten beslissen, kon de landbouwcommissaris ook weinig meer doen.

„De varkenshouders in Europa moeten echter niet rekenen op steunmaatregelen uit Brussel zoals andere landbouwsectoren die krijgen, tenzij er zich een echt rampscenario zou voordoen”, zo waarschuwt een woordvoerder van de Europese Commissie. Intussen hebben de grote politieke spelers in Europa, Frankrijk en Duitsland, te verstaan gegeven dat de boeren niet met te grote veranderingen mogen worden opgescheept en dat niet aan hun inkomens mag worden getornd, direct noch indirect.

Stimuleren duurzaamheid
Namens LTO Nederland noemt perswoordvoerderJack Luitende plannen van de Europese Commissie voor de varkenshouderij gunstig: „Omdat Ciolos voorstelt de historische rechten, waarvan de Nederlandse varkenshouderij nauwelijks gebruik van heeft gemaakt voor een deel om te zetten in geldstromen die duurzaamheid stimuleren. De Nederlandse varkenshouderij gaat immers voor innovatie en duurzaamheid. Dat geeft kansen om meer gebruik te maken van het GLB-pakket.”

Volgens Luiten hoeft de varkenshouderij de plannen van de Commissie niet te vrezen en kunnen de ombuigingen gunstig uitpakken: „Er komen meer kansen om Europees geld voor innovatieve ontwikkelingen binnen te halen.”

Frans van Dongen, directeur internationale zaken van het PVV in Brussel, stelt zich sceptischer op, want het gemeenschappelijk Europees landbouwbeleid heeft altijd weinig gebracht voor de varkenshouderij, zo meent hij. „De sector moet het doen met een zogeheten ‘lichte’ marktordening. Dat wil zeggen met weinig feitelijke maatregelen. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld de producenten van rundvlees, granen en zuivel.”

Geen interventiemaatregelen
Voor de varkenshouders in de EU bestaan er geen premies, geen interventiemaatregelen en evenmin productiequota. Het enige dat Europa tot nu toe te bieden had voor de varkenssector waren exportrestituties en particuliere opslag. Van Dongen: „Daar wordt soms gebruik van gemaakt. Dat verandert in principe ook niet met het nieuwe Europese landbouwbeleid.”

„Concreet hebben de tot nu toe gepubliceerde plannen van Ciolos weinig te bieden voor de varkenssector.” In de plannen blijft een koppeling bestaan tussen grond en premie en daar gaat de overwegend grondloze Nederlandse varkenshouderij (een unicum in Europa) volgens Van Dongen weinig uithalen.

Anderzijds blijkt hij toch niet pessimistisch over de hele lijn: „Ciolos heeft de mond vol over zaken zoals de voedselzekerheid, de groeiende mondiale vraag naar vlees en ook de discussie over de klimaatverandering. Hier zouden kansen moeten liggen voor de Nederlandse varkenshouderij. Als het over ‘climate change reductie’ gaat, is de Nederlandse varkenshouder immers één van de meest efficiënte producenten van dierlijke eiwitten.”

Wensen van de maatschappij
Ciolos besteedt in zijn voorlopige plannen voor het nieuwe GLB ook aandacht aan cross compliance, het systeem van randvoorwaarden waaraan de Europese boeren moeten voldoen om voor subsidies uit Brussel in aanmerking te komen. Van Dongen: „Op dat vlak speelt de varkenshouderij wel een grote rol. Geen enkele andere sector die met zoveel regels over voedselveiligheid, dierenwelzijn en milieu wordt geconfronteerd als de varkenshouderij.”

„Eisen die verder gaan dan die in de rest van de wereld. Daarnaast onderneemt de varkenssector vele initiatieven om aan de wensen van de maatschappij tegemoet te komen. Zou dat niet op een of andere wijze moeten worden beloond? Daarom zijn we erg benieuwd naar de uitwerking van deze principes in de uiteindelijke wetsvoorstellen van de landbouwcommissaris.”

Cyclische sector
Volgens een woordvoerder van het Directoraat-Generaal (DG) Landbouw van de Europese Commissie is er geen sprake van dat de varkenshouders in Europa stiefmoederlijk door Brussel worden behandeld, zoals hier en daar in de media wordt beweerd. Hij geeft toe dat de sector het sinds enige tijd moeilijk heeft in verschillende lidstaten als Frankrijk, België en Polen en dat vooral als gevolg van de hoge productiekosten en meer bepaald de stijging van de voederprijzen. Maar de situatie kan volgens hem absoluut niet worden vergeleken met die van de melkveehouders tijdens de zware crisis van 2009.

„De varkenshouderij is een cyclische sector. Nu eens kent zij zeven gouden jaren, dan weer evenveel slechtere. De Commissie is voorzichtig met exportsteun, gezien ook de internationale verplichtingen (WTO). Maar ze volgt de toestand nauwgezet en op de voet. Dat heeft ze in het verleden ook bewezen. Denk maar aan de varkenspest. De Commissie kwam toen over de brug met forse maatregelen als exportrestituties en massale opkoop”, aldus de EU-woordvoerder.

Naar high level group?
Dat de Commissie de toestand in de varkenssector niet vergelijkbaar vindt met die op de zuivelmarkt van vorig jaar bewijst het feit, dat zij maar lauw reageerde op het verzoek van EU-voorzitter België om een expertengroep uit de varkenssector te vormen naar het model van de High Level Group on Milk voor de zuivelsector. Daarom nam België het initiatief voor de vorming van deze expertengroep met vertegenwoordigers uit de lidstaten, die op 3 december in het Belgische parlement bijeenkwam.

Volgens Van Dongen van het PVV stond al bij voorbaat vast dat van deze bijeenkomst niet te veel moest worden verwacht: „Het was een dag met veel sprekers. De conclusie was wel dat er een vervolg moet komen.”

Voorzitter Wyno Zwanenburg van de Nederlandse Vakbond Varkenshouders (NVV), die deel uitmaakte van de Nederlandse delegatie van experts, pleitte ervoor dat de EU een rol zou spelen op het gebied van de bewaking van de marges en de prijzen in de sector.

VolgensJack Luitenbeschouwt ook LTO Nederland de bijeenkomst van de experts als een ‘opstap naar een high level group voor de varkenshouderij, gericht op transparantie en eerlijke prijsvorming en margeverdeling in de varkensvleesproductiekolom’.