Tegenwind voor Gemeenschappelijk Landbouwbeleid 2020

Minder regels, minder bureaucratie, en meer bevoegdheden voor de lidstaten. Dat is in het kort de gedachte achter het voorstel van Hogan. In het nieuwe plan worden regels niet in Brussel vastgelegd, maar door de lidstaten zelf. De Europese Commissie creëert enkel kaders en doelstellingen waar de lidstaten aan moeten voldoen, en die lidstaten mogen zelf kijken op welke manier ze die doelstellingen zullen halen.

Landbouwcommissaris Phil Hogan reist ondertussen de lidstaten rond om het plan uit te leggen. Hij is in Denemarken geweest, Slovenië en Polen, en deze week bezocht hij Wuustwezel, net boven Antwerpen. „Het one-size-fits-all-model werkt niet", vertelde Hogan daar aan een publiek van boeren en burgers. „Boeren in Griekenland en in België werken in heel andere omstandigheden, maar moeten wel voldoen aan dezelfde regels." En die regels, vertelde hij, worden telkens aangescherpt omdat ze niet voldoen. „Maar je moet 27 landen niet in één en het zelfde systeem persen." Daarbij werden de regels wel erg gedetailleerd. "Je zou vanuit Brussel niet moeten dicteren hoe breed een bloemenrand langs een akker zou moeten zijn, of hoe hoog een heg."

Een andere reden voor meer flexibiliteit is dat inzichten veranderen. „Dezelfde experts die vijf jaar geleden voor de invoering van bepaalde maatregelen waren", vertelde Hogan, „vertellen nu dat diezelfde maatregelen niet werken."

Daarom stelt de commissaris voor om vanuit Brussel enkel kaders en doelstellingen vast te stellen. Lidstaten krijgen dan de ruimte om zelf te bepalen hoe ze aan die doelstellingen kunnen voldoen. De Commissie kijkt vervolgens of die plannen haalbaar zijn en resultaat boeken.

Renationalisatie

Maar verschillende lidstaten zien dit vooralsnog niet zitten. Met Frankrijk voorop vrezen zij dat het voorstel zal uitmonden in een renationalisatie van het landbouwbeleid, waarin iedere lidstaat voor zichzelf gaat. Het zou het einde betekenen van het gelijke speelveld dat er in Europa is. Ook leden van het Europees Parlement maken zich hier zorgen over.

Denktank Farm Europe hekelt het voorstel, en stelt dat deze 'vereenvoudiging' voor niemand het werk eenvoudiger zal maken, behalve voor de ambtenaren van de Commissie zelf. Dit beleid stimuleert lidstaten om maar minimale eisen aan hun boeren op te leggen, zodat ze in staat zijn de concurrentie met boeren uit andere landen aan te gaan.

Hogan bestrijdt deze kritiek. „Dit is geen renationalisatie van het GLB", stelde hij. „Lidstaten krijgen meer flexibiliteit, maar dat betekent op geen enkele manier dat ze kunnen doen wat ze maar willen. De Commissie zal altijd borg staan voor het beleid en alle plannen van lidstaten zullen toestemming van de Commissie nodig hebben."

Onzeker

Het probleem bij de discussie is dat de Commissie nog geen doelstellingen heeft gelanceerd, of kaders heeft geschapen. Daarmee is het nog onzeker hoe alles eruit gaat zien. Wel heeft Hogan een paar aandachtspunten geformuleerd. Een hoofdstuk zal specifiek gericht zijn op bedrijfsopvolging, vertelde hij in Wuustwezel. Daarbij ligt de focus niet enkel op de jonge boeren die een bedrijf willen overnemen, maar ook op de oudere boer, die ook een bestaansperspectief moet hebben als hij stopt. Verder zullen boeren moeten begrijpen dat ze meer moeten doen op de gebieden van duurzaamheid, milieu, diervriendelijkheid en het tegengaan van klimaatverandering. Maar wat dat precies zal zijn, daarover heeft de Commissie zich nog niet uitgelaten.