Spuitrobot bij vijf uur per week voordeliger

Het schoonmaken van varkenshokken met een hogedrukspuit is zwaar en tijdrovend werk. Een spuitrobot kan dit reinigingswerk eenvoudig overnemen. Vijf jaar geleden was Louis Klomp in Moergestel de eerste Nederlandse varkenshouder die een spuitrobot kocht. Uit een belrondje langs leveranciers van reinigingsrobots blijkt dat inmiddels circa 90 varkenshouders een spuitrobot aan het werk hebben.

„Vanaf 2006 hebben wij aan varkenshouders 80 spuitrobots geleverd”, zegt Ab Haak van de productdivisie Schipmatic van Schippers Bladel, die de Clever Cleaner schoonmaakrobot van het Zweedse bedrijf Ramstra Robotics verkoopt. Schipmatic verkocht ongeveer de helft van de robots aan gesloten bedrijven met meer dan 250 zeugen, een kwart aan fokbedrijven vanaf 200 zeugen en een kwart aan bedrijven vanaf 3.000 vleesvarkens.

Genoeg werk
„Vijf jaar geleden was het nog pionieren. Door schaalvergroting in de varkenshouderij en meer bekendheid met automatisering van schoonmaakwerk stijgt de robotverkoop. Als je maar genoeg werk hebt voor de robot, is die al snel rendabeler dan handwerk”, stelt Haak. Varkenshouders schaffen een robot aan vanwege tijdgebrek of omdat ze de fysieke werkbelasting willen verlagen. Soms hebben ze gewoon een hekel aan het onaangename schoonmaakwerk en kunnen ze er moeilijk personeel voor vinden.

Stegehuis Technische Installaties in Borne ontwikkelt vanaf 2006 de Robby reinigingsrobot in eigen beheer. De eerste Robby is in 2009 verkocht aan een Nederlandse varkenshouder. Tot dusver zijn er vijf robots geleverd in Nederland en twaalf in Duitsland. „We zijn meer techneuten dan verkopers en ontwikkelen de robot nog verder”, zegt Hans Stegehuis, die samen met Johnny Olde Rikkert de robot ontwierp.

Nieuwe ontwikkelingen
Volgens Haak is de Clever Cleaner robot het meest doorontwikkeld. „De andere merken spuitrobots zijn nog niet helemaal bedrijfsklaar”, stelt Haak. Maar dat verandert snel, want Nilfisk Alto en Stegehuis zitten niet stil. De eerste versie van de Multicleaner van Nilfisk Alto voldoet onder Scandinavische praktijkomstandigheden goed. „Sinds medio 2009 zijn circa 200 van deze spuitrobots daar verkocht.

Voor toepassing in Nederlandse varkensstallen is de Multicleaner geheel gereconstrueerd met veel praktische en technische verbeteringen”, zegt Edwin de Vries van Nilfisk Alto. „De robot kan obstakels in de stal veel beter detecteren en heeft een eigen ingebouwde hogedrukpomp. De programmering hoeft niet met joystick-besturing, maar is simpel in te stellen met het doorlopen van een aantal stappen op een overzichtelijke display in de Nederlandse taal.”

De afgelopen jaren heeft Stegehuis ook vernieuwingen doorgevoerd om Robby nog efficiënter te laten werken. „In plaats van één spuitkop kunnen er nu ook twee op. De wateropbrengst is verhoogd naar maximaal 40 liter per minuut met een maximale druk van twee keer 400 bar. Daardoor kan de robot een baan van één meter breed in één keer schoonspuiten en dus veel sneller werken. De robot is daarmee eens zo snel als een arbeidskracht”, vertelt Stegehuis.

„Een volgende ontwikkeling is Robby uitrusten met sensoren die zien hoe schoon een oppervlak is. Als een vloer of wand minder smerig is, werkt de robot automatisch sneller en andersom. Daar is nog tijdwinst te halen.”

Haak vindt het belangrijk dat andere robotmerken dan de Clever Cleaner in de praktijk ook goed werken. „Varkenshouders die een slechte ervaring hebben met een spuitrobot, zie je niet terug. Dat is voor alle leveranciers ongunstig. Goede ervaringen zijn de beste reclame voor de verkoop van spuitrobots. Boeren zijn dan net mensen, ze willen graag tussen een aantal merken kunnen kiezen”, zegt Haak.

Vijf spuituren per week
De Clever Cleaner is bij circa vijf uur spuitwerk per week al voordeliger dan handmatig schoonspuiten. Voor de Robby spuitrobot en de Multicleaner is dat volgens Stegehuis en De Vries bij één dag spuitwerk per week het geval. Als de Clever Cleaner één dag per week wordt ingezet, wordt jaarlijks al circa 2.500 euro bespaard op het schoonspuiten (zie Spuitrobot of medewerker).

Het waterverbruik van een spuitrobot is ongeveer gelijk of lager dan bij handmatig schoonspuiten. Een hogedrukspuit heeft een waterverbruik van 30 liter per minuut. De robot is vaak langer bezig dan een persoon, maar verbruikt slechts 16 tot 17 liter water per minuut. „De Robby kan 40 liter water per minuut leveren onder hogedruk, maar dan werkt de robot ook eens zo snel als een persoon. Het waterverbruik blijft daarmee gelijk aan handmatig schoonspuiten”, zegt Stegehuis.

Als de spuitrobot op een accu werkt, is het stroomverbruik verwaarloosbaar op de totale jaarkosten van een robot. De accu kan op het net worden geladen. De hogedrukspuit die aan de robot wordt gekoppeld of geïntegreerd is in de robot, verbruikt de meeste stroom. Het voordeel van de robot is dat deze ook ’s nachts en in het weekend kan worden ingezet, waardoor de drukspuit op nachtstroom kan draaien. Een spuitrobot is in principe toepasbaar in alle stallen. De gebruiker loopt met de robot (Clever Cleaner en Robby) eenmalig het reinigingstraject af en legt alle instructies vast in het interne geheugen. De robot kan daarna de stal zelf reinigen.

„Bij veel verschillende afdelingen en hokken, kost het programmeren meer tijd. Maar de robot kan alles leren”, aldus Haak. De robot neemt circa 80 tot 85 procent van het schoonmaakwerk over. Het naspuiten kan beter handmatig gebeuren, omdat dat sneller gaat met een lager watergebruik. Dat kost per afdeling zo’n tien tot dertig minuten tijd, afhankelijk van de grootte van de afdeling.

Spuitrobot of medewerker
De tabel geeft een indicatie van de jaarkosten van een spuitrobot, in dit geval de Clever Cleaner geleverd door Schipmatic, in vergelijking met de kosten van handmatig schoonspuiten van stallen. Er is vanuit gegaan dat de robot in 10 jaar wordt afgeschreven. „In de praktijk rekenen we met een restwaarde of inruilprijs in werkende staat van circa 14 procent van de aanschafwaarde”, zegt Haak. Er is gerekend met ongeveer 0,5 uur handwerk per halve dag roboturen voor het aansluiten van de robot en het naspuiten.”

„De kosten van het onderhoud en stroomgebruik van een robot zijn circa 3 euro per werkuur. Vanaf ongeveer zeven spuituren per week kan de robot het schoonmaakwerk rendabeler uitvoeren dan met eigen uren of met het inhuren van personeel. Met één dag spuitwerk per week is de robot 2.474 euro per jaar goedkoper. Met een robot die twee dagen per week actief is, kunnen varkenshouders 16.358 euro per jaar besparen aan schoonmaakwerk.

Drie spuitrobots in Nederland
In Nederland kunnen drie reinigingsrobots voor het schoonmaken van varkensstallen worden geleverd die qua prijs en techniek van elkaar verschillen. Schippers Bladel levert de Clever Cleaner, een robot die al in 2000 is ontwikkeld door Ramstra Robotics in Zweden. De Deense fabrikant Nilfisk-Alto nam het bedrijf Skiold over en produceert nu de Multicleaner. Nilfisk-Alto heeft zojuist een vernieuwde versie van de Multicleaner op de binnenlandse markt gebracht. Die is beter aangepast aan Nederlandse varkensstallen. Stegehuis Installatietechniek in Borne ontwikkelde in eigen beheer de reinigingsrobot Robby.