Brussel onderneemt actie tegen marktmacht supermarkten

Dat zijn een paar van de maatregelen die volgens het Financiële Dagblad (FD) staan in een conceptvoorstel van landbouwcommissaris Phil Hogan over oneerlijke handelspraktijken. De krant citeert uit een uitgelekt exemplaar van het voorstel, dat Hogan morgen zal presenteren. Het voorstel bouwt voort op het rapport over de zwakke positie van de boer in de keten, dat een commissie onder leiding van Cees Veerman voor de Europese Commissie heeft opgesteld.

Oneerlijk

Het FD noemt een aantal oneerlijke handelspraktijken die de conceptnota aanpakt. Afnemers moeten hun betalingstermijn inkorten naar maximaal 30 dagen (dat is nu 60 dagen). Ze mogen niet op het laatste moment een bestelling schrappen, als dat de leverancier van bederfelijke waar niet in staat stelt om op tijd een andere afnemer te vinden. Bovendien mogen ze contracten niet eenzijdig en met terugwerkende kracht aanpassen.

Ook mogen supermarkten en andere partijen in de keten hun leveranciers geen kosten in rekening brengen voor het sluiten van een langdurige leveringsovereenkomst (het zogenaamde 'hello money') of hen zonder afspraken vooraf laten meebetalen aan marketing- en reclameacties met voedingsmiddelen. Leveranciers krijgen daarnaast het recht om anoniem te klagen over hun afnemers. Lidstaten zullen de mogelijkheid krijgen om de regels nog verder aan te scherpen.

Nederland

De vraag is in hoeverre dit de marktpositie van boeren in Nederland versterkt. Nederlandse boeren hebben blijkbaar weinig klachten over oneerlijke handelspraktijken. Van 2013 tot 2015 heeft LTO samen met het CBL (belangenbehartiger voor de supermarkten) en het FNLI (voor de voedingsindustrie) een proef 'gedragscode voor eerlijke handelspartijken agrofood' uitgevoerd. De proef is breed onder de aandacht gekomen van boeren en tuinders (zowel LTO-leden als niet-leden), die de mogelijkheid kregen om klachten anoniem te melden.

De proef heeft volgens LTO slechts enkele tientallen meldingen opgeleverd, en die betroffen vooral het achteraf wijzigen van overeenkomsten. Een mogelijke oorzaak van de geringe respons is volgens LTO dat veel boeren niet direct contact hebben met hun afnemers, maar dat dit via de verkoopkantoren van hun coöperatie gaat.