Amerikanen gaven in 12 jaar 400 keer varkensgriep door aan varkens
De Mexicaanse griep is de algemene naam voor een aandoening die bij varkens is ontstaan. Het wordt veroorzaakt door een type influenza A ofwel H1N1. De variant genaamd pdm09 zorgde in 2009 tot een uitbraak bij mensen. Sindsdien is de variant bij varkens blijven hangen en heeft een klein aantal mensen besmet, met enkele geregistreerde gevallen van overdracht tussen de twee. Onderzoeker Tavis Anderson van het Amerikaanse ministerie van Landbouw en zijn collega's wilden onderzoeken hoe pdm09 zich sinds 2009 heeft verspreid. Ze analyseerden de genetische sequenties van alle monsters van het H1N1-virus die tussen 2009 en 2021 bij mensen en varkens in de VS waren verzameld. 1112 varkensmonsters waren van de pdm09-stam.
Evolueren virus
Virussen evolueren volgens Anderson snel in het lichaam van een gastheer en ontwikkelen vaak specifieke eigenschappen in verschillende soorten. Om te beoordelen welke van deze monsters het resultaat waren van overdracht tussen de twee (dier)soorten, keken de onderzoekers naar hoe vergelijkbaar de monsters met elkaar waren. Als de ene variant van het virus er bij een persoon redelijk anders uitzag dan de variant bij andere mensen, gingen ze ervan uit dat het door een varken was gepasseerd. Omgekeerd, als een variant van het virus in een varken er anders uitzag dan die in andere varkens, gingen ze ervan uit dat het door een persoon was doorgegeven.
Aantal wellicht hoger
Hieruit schatten de onderzoekers dat er 370 gevallen waren van overdracht van mens op varken en 17 gevallen van overdracht van varken op mens gedurende de periode van 12 jaar, waarvan de meeste waarschijnlijk het gevolg waren van landbouw. Anderson schat dat het werkelijke aantal overdrachten hoger kan zijn, omdat niet alle infecties tot een slechte gezondheid leiden en daarom niet worden gemeld.
Vaccins
Ook bij varkens bleek het virus bijzonder snel te evolueren en bleef het bij deze dieren circuleren. Vaccins tegen Mexicaanse griep kunnen door deze evolutionaire veranderingen minder effectief worden. Tussen 2020 en 2021, tijdens het hoogtepunt van de covid-19- pandemie, daalde echter het aantal gevallen van pdm09 bij mensen, maar bleef het circuleren bij varkens als een overdracht van infecties bij deze dieren van voorgaande jaren. Dit suggereert dat het mogelijk is om de overdracht van Mexicaanse griep tussen soorten te verminderen als de juiste controlemaatregelen worden genomen.
Varkensgriep in Nederland
In Nederland is het niet bekend of de H1N1 variant pdm09 aanwezig is, maar van november 2022 tot maart 2023 zijn er door GD in totaal 522 luchtwegmonsters verzameld van biggen (80 procent), vleesvarkens (17 procent) en zeugen (3 procent) om te controleren op het influenza A virus. Van deze monsters was bijna de helft (45 procent) PCR-positief voor het A virus, het ging voornamelijk om biggen. Virus-positieve monsters waren van 11 varkenshouderijen in het noorden, 7 in het midden en 19 in het zuiden van Nederland. Uit het onderzoek kwam naar voren dat ongeveer in gelijke mate H1N1 (56 procent) en H1N2 (44 procent) werd aangetroffen.
Het RIVM brengt de virussen ook in kaart. Dit geeft informatie over het voorkomen van varkensgriepvirussen bij varkens en om een eventuele besmetting van een mens met varkensgriep te begrijpen. Het RIVM werkt hierbij samen met Royal GD, het Erasmus MC (Erasmus University Medical Center) en Wageningen Bioveterinary Research. In een jaar tijd worden 200 influenzavirussen van varkens onderzocht van verschillende bedrijven uit het hele land. Om genoeg monsters te verzamelen, neemt een aantal varkensdierenartsen monsters af bij varkens met luchtwegklachten. De resultaten van dit onderzoek worden binnenkort verwacht. Tussentijdse resultaten worden gedeeld met de partners, deelnemende dierenartsen en de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO).
Tekst: Reinout Burgers
Al bijna 25 jaar volg en schrijf ik als journalist onder meer over de varkenshouderij en pluimveehouderij. Twee uiterst boeiende en dynamische sectoren met veel gepassioneerde ondernemers.
Beeld: Ruben Meijerink
Bronnen: USDA, Newscientist.nl