‘Zeugen hebben wellicht vaker last van baarmoederontsteking’

In het recente onderzoek is daarom gekeken door middel van echografie of de baarmoeder wel kleiner werd na het werpen en of er vloeistof in bleef staan. Een te grote, met vloeistof gevulde baarmoeder duidt op een baarmoederontsteking. Het is in de stal bij zeugen volgens Van Hagen niet vast te stellen of de nageboorte volledig is afgekomen. Een groot deel van de nageboorte is immers al in de put verdwenen. Van Hagen: „Een zeugenhouder moet dus alert zijn en goed opletten of de zeug normaal reageert of herstelt. Er kan altijd nog een stukje in de baarmoeder blijven en dan moet een zeugenhouder op andere signalen letten. De extra arbeid en aandacht in de kraamstal zal zich zeker terugverdienen, omdat boermoederontstekingen grote gevolgen voor zeug en bedrijf kunnen hebben.”

Baarmoederontsteking is een belangrijke oorzaak voor zeugen die na het werpen niet fit zijn, slecht eten en (te) weinig melk produceren. Verder kan er koorts en uitvloeiing te zien zijn. In wetenschappelijke taal noemt men dit ook wel PDS: Postpartum Dysgalactie Syndroom. „Je ziet het natuurlijk vooral aan de biggen: deze worden lang in het haar, hebben een slechte buikvulling, krijgen diarree en hebben een grotere kans om uit te vallen.”

Grootste risicofactoren

De grootste risicofactoren voor baarmoederontsteking zijn verlengde worpduur, veel doodgeboren biggen en het frequent opvoelen van de zeug. Hier kan naar de mening van Van Hagen een relatie tussen zitten. De meeste zeugen zijn binnen vier uur klaar met werpen en het mag eigenlijk zeker niet langer duren dan zes uur. „Indien het werpen wel langer duurt, staat de baarmoedermond langer open waardoor de kans dat er bacteriën binnenkomen groter is. Verder komt een langere werpduur vaak doordat de baarmoeder minder goed samentrekt en ook na het werpen minder mooi zal opschonen. Een achtergebleven nageboorte is een feest voor bacteriën. Deze bacteriën hebben bij een verlengde worpduur meer tijd om door de open baarmoedermond binnen te komen, maar frequent opvoelen maakt het risico op bacteriën in de baarmoeder nog veel groter.”

Het is essentieel om te zorgen voor een fitte zeug zodat het werpen snel verloopt: denk hierbij aan goede voerovergangen, adaptatie aan de kraamstal, weinig stress rondom het werpen, goede watervoorziening etc. Indien het werpen dan toch niet vlot gaat, kan eventueel oxytocine gespoten worden.

Gevolgen vruchtbaarheid

Een baarmoederontsteking heeft gevolgen voor het herstel van de baarmoeder. Uit onderzoek blijkt dat de baarmoeder van een zeug ongeveer drie weken nodig heeft om te herstellen en dus weer klaar is om een volgende dracht te volbrengen. In de reguliere veehouderij heeft elke vertraging van dit herstel al meteen grote gevolgen: de zeug moet dan immers al weer gedekt worden. Een baarmoederontsteking kan zo dus leiden tot slecht herstel van de baarmoeder en verminderde vruchtbaarheid.

Het gebruik van oxytocine

Een verlengde worpduur en achterblijven van de nageboorte zijn beide een risico voor baarmoederontsteking. Als het werpen niet goed verloopt, kan onder bepaalde voorwaarden oxytocine worden gespoten. Er moeten dan al meerdere biggen geboren zijn en de baarmoedermond is dan open en het natuurlijk afgiftepatroon kan niet meer verstoord worden. Er mag ook geen big dwarsliggen. Voorzichtig opvoelen na grondige reiniging van de vulva van de zeug en eigen handen. De zeug heeft daarnaast wel buikpers in het afgelopen half uur, maar er staat te weinig spanning op de baarmoeder. Van Hagen adviseert om een gelt maximaal 0.5 ml oxytocine te geven en een zeug maximaal 1 ml.

„Als een zeug toch lang heeft gedaan over het werpen, dan is het ook zinvol om, als er net een berg nageboortes achter ligt, oxytocine te spuiten”, vervolgt de varkensdierenarts. „Dit helpt om de baarmoeder samen te laten trekken en op te schonen. Dit heeft echter alleen kort na het werpen zin, omdat dan de baarmoedermond nog open staat. Indien het werpen vlot is verlopen, zal er voldoende oxytocine aangemaakt worden door het zuigen van de biggen en zal het spuiten van oxytocine geen enkel nut hebben. Het heeft geen zin om standaard oxytocine te verstrekken. Alleen bij oudere zeugen en zeugen die langdurig met het werpen bezig zijn geweest.”

Delicaat evenwicht

Oxytocine is in delicaat evenwicht met andere hormonen en dat mag niet verstoord worden. Bovendien zorgt oxytocine voor samentrekking van de baarmoeder wat tijdelijk een verminderde doorbloeding geeft van de baarmoeder en dus ook van de biggen. Als dit te heftig wordt, krijgen biggen zuurstof gebrek en krijg je dus juist meer doodgeboren en slappe biggen. Wees dus altijd voorzichtig met het gebruik van oxytocine!