‘Systeemverandering nodig in varkenshouderij’
Er is een constante druk op diergezondheid en dierenwelzijn, concludeerde Tjeerd de Groot (D66). Volgens GD-rapporten leiden varkens aan luchtwegaandoeningen, huidaandoeningen en gewrichtsaandoeningen. Volgens De Groot zijn het allemaal uitingen van de grote economische druk die er op het systeem zit. De huidige varkenshouderij, met de focus op kostprijs en bulkproductie, is volgens hem niet in staat om die druk het hoofd te bieden.
De Groot ziet de sector de ene na de andere ambitie uitspreken, maar de afspraken niet halen. „Het probleem is dat afspraken worden gemaakt met partijen die dat niet kunnen afdwingen”, analyseerde hij. „En de overheid kan dat ook niet - de NVWA heeft er de capaciteit niet voor.”
Het kamerlid pleitte daarom voor een systeemverandering in de varkenshouderij. Dat moet in de sector gebeuren; niet bij de boer zelf, maar verderop in de keten. De sleutel daarvoor zou het kwaliteitssysteem zijn. Dat moet worden uitgebreid, zodat de diergezondheid wordt verbeterd. Afnemers kunnen dan afspreken dat varkenshouders die niet aan dat systeem deelnemen, niet mogen leveren. „In de zuivelsector gebeurt dat”, stelde De Groot (oud-directeur van de Nederlandse ZuivelOrganisatie), „en de varkenssector moet dat ook willen.”
Zwakke schakel
Andere Kamerleden hadden hun twijfels. Frank Futselaar (SP) vroeg of dat wel gaat werken. „De varkenshouder is de zwakste schakel in de keten”, stelde hij. „Andere schakels hebben geen belang bij verbetering van de misstanden. Die willen enkel zo goedkoop mogelijk vlees.”
Rik Grashoff (GroenLinks) ging een stuk mee in de analyse van De Groot. Hij zag ook de grote financiële druk die op de sector ligt. „Voor een groot aantal varkensbedrijven is er geen economische toekomst”, stelde hij. „Het jaarinkomen van 57 procent van de varkenshouders in Brabant ligt onder de 23.000 euro.” Daarom verbaasde het Grashoff niet dat de sector een groot aantal problemen kent. „De rek is eruit”, stelde hij. „Er wordt alleen geprobeerd het hoofd boven water te houden door de kostprijs nog verder te drukken en niet te investeren.”
Maar hij geloofde niet in een oplossing vanuit de markt. De sector, stelde hij, is niet in staat om zichzelf daadwerkelijk om te vormen. Om een sanering en vernieuwing te bereiken, zal de overheid zich intensief met de sector moeten bemoeien.
Ziektes niet uit te bannen
Minister Schouten nam afstand van het Varkens in Nood-rapport. „Het is niet goed dat er misstanden zijn ten aanzien van het dierenwelzijn”, zei ze. „Het feit dat ziektes er zijn, is niet nieuw. En wat voor veehouderij je ook hebt, ziektes horen erbij. Die kun je niet helemaal uitbannen. Wel moet je kijken hoe je ze zoveel mogelijk kunt voorkomen.”
Het rapport legt wat haar betreft wel heel makkelijk een koppeling tussen dierenwelzijn en het hebben van ziekten. „Het is niet zo dat alle afwijkingen gelijk tot welzijnsproblemen leiden.”
Ze was ook terughoudend wat betreft het ingrijpen in private kwaliteitssystemen, waar De Groot voor had gepleit. „Het is wel ingewikkeld om als overheid een privaat initiatief voor de volle honderd procent toe te laten passen”, vond ze. „Als de overheid een privaat stelsel dwingend gaat verklaren, dan krijg je een soort vermenging van rollen waar ik me niet goed bij voel.”
Gevangen in het systeem
De minister kon zich wel vinden in de redenering van Grashoff. „Het is waar dat er factoren zijn waardoor boeren klem zitten”, vertelde ze. „Die zijn wel bereid om stappen te doen, maar doordat ze gevangen zitten in het systeem van de prijs - en daardoor hebben ze ook een te laag inkomen - hebben ze geen ruimte om nieuwe investeringen te doen.” Dat soort discussies hebben de coalitiepartijen ook gehad bij het opstellen van een coalitieakkoord, stelde ze, en daarom heeft de regering ook 200 miljoen euro uitgetrokken voor een warme sanering van de sector. Voor de zomer, kondigde ze aan, zal ze het plan daarvoor presenteren.
