Streptococcen

Verschijnselen

Streptococcen kunnen overal in het lichaam in allerlei organen ziekteverschijnselen veroorzaken. De meest bekende ziekteverschijnselen zijn hersenvliesontstekingen en gewrichtsontstekingen. Daarnaast kunnen de bacteriën onder andere bloedvergiftiging (met plotselinge sterfte), longontsteking, hartklepontsteking, overige ontstekingen en abortus veroorzaken. Oorzaak

Nagenoeg alle varkens zijn met een of meerdere typen Streptococcen besmet, meestal zonder ziekteverschijnselen. Deze varkens zijn dragers van deze bacteriën. De oorzaken van ziek worden zijn gelegen in de kwaadaardigheid van de betreffende bacterie, het introduceren van een nieuw type (via aankoop van varkens), een minder goede afweer, ruwe vloeren, het verplaatsen van biggen, overbezetting, vechten, slecht klimaat, ziekten e.d. Besmettingsroute

In normale situaties komen de Streptococcen voor in de voorste luchtwegen (neus, tonsillen), darmkanaal en geslachtsapparaat. Verreweg de belangrijkste vorm van overdracht van de bacteriën gebeurt via varkens (neus - neuscontact). De besmetting kan ook worden overgebracht door andere dieren, zoals vliegen, muizen, honden, katten, vogels en door de mens. Biggen worden tijdens en direct na de geboorte met deze bacteriën besmet, waarna de bacteriën zich koloniseren in het lichaam. Zijn de hygiënische omstandigheden goed en bevat de biest afweerstoffen, dan gebeurt dit meestal zonder klinische verschijnselen. Onder voor het varken ongunstige omstandigheden kunnen de bacteriën zich plotseling sterk vermenigvuldigen. De bacteriën kunnen zich gemakkelijk naar allerlei organen verplaatsen via de bloedbaan, waarna de karakteristieke verschijnselen zich openbaren. Schade

De schade door Streptococcen is groot. Ongeveer 3-5 procent van de varkens vertoont ziekteverschijnselen, meestal in de vorm van kreupelheid of hersenvliesontsteking. Ongeveer de helft van de biggen met een hersenvliesontsteking sterft. Op veel fok- en vermeerderingsbedrijven worden pasgeboren biggen preventief behandeld met een injecteerbaar antibioticum. Daarnaast vinden veel preventieve behandelingen plaats na het spenen en na de opleg in de vleesvarkensstal. Op diverse zeugenbedrijven wordt preventief gevaccineerd met een stalspecifiek vaccin. Gevolgen voor de mens

Streptococcus suis is een zoönose, een ziekte van de mens afkomstig van dieren. De Streptococ komt het menselijke lichaam meestal via huidwondjes binnen. Het is een beroepsziekte voor vooral slagers en slachthuispersoneel. De ziekte komt bij de mens echter weinig voor. Het aantal gevallen wordt geschat op jaarlijks 3 op de 100.000 mensen uit de risicogroepen. Behandelen

De bacterie is goed te behandelen met antibiotica. Hoe eerder de behandeling plaatsvindt, des te groter is de kans op genezing. Afhankelijk van de verschijnselen kunnen daarnaast pijnstillers of ontstekingsremmers worden toegediend. Op veel bedrijven vindt bij biggen een preventieve behandeling plaats, kort na de geboorte. Diagnose van Streptococcus suis

Het aantonen van Streptococcus suis bij levende zieke zeugen en biggen is moeilijk. Voorlopig zijn er nog geen bloedtesten beschikbaar om smetstofdragende zeugen op te sporen of om antistoffen aan te tonen bij zieke biggen. Een diagnose kan slechts bevestigd worden door sectie, microscopisch en bacteriologisch onderzoek. Het is wel mogelijk om keelswabs te nemen van zieke en gezonde dieren. Voor type 1 en 2 kan dit uitsluitsel

bieden, in geval van serotype 9 is onderscheid tussen ziekteverwekkende en niet-ziekteverwekkende stammen van dit type nog niet mogelijk.

Risicofactoren voor Streptococcus suis

Risicofactoren zijn:

• Aankoop van varkens van een 'nieuw' bedrijf. Hierdoor loopt men de kans dat een nieuw type Streptococ wordt binnengehaald.
• Slechte biestvoorziening. Hierdoor zijn er meer vechtende biggen, met als gevolg huidbeschadigingen en onvoldoende opname van afweerstoffen.
• Veelvuldig overleggen van biggen.
• Slechte hygiëne in kraamstallen, stallen voor gespeende biggen en vleesvarkensstallen en een slechte hygiëne tijdens de ingrepen bij biggen, slechte hygiëne van bezoekers.
• De aanwezigheid van ruwe vloeren. Hierdoor ontstaan meer huidbeschadigingen, waardoor de bacteriën gemakkelijk het lichaam kunnen binnendringen.
• Het mengen en verplaatsen van biggen. Dit werkt verspreiding van de kiemen via neus-neuscontacten in de hand.
• Slechte klimatologische omstandigheden, hierdoor agressievere biggen, minder weerstand, meer longaandoeningen, waarna de Streptococcen meer kans krijgen.
• Overbezetting. Hierdoor meer stress (weerstandsvermindering) en vechten, met als gevolg huidwonden waardoor de Streptococcen gemakkelijk het lichaam kunnen binnendringen.

Aanpak van Streptococcus suis

Op probleembedrijven moeten de bij risicofactoren genoemde factoren worden voorkomen. Met behulp van gericht medicijngebruik kan de ziekte worden aangepakt. Vaccinatie kan bijdragen aan verlaging van het uitvalspercentage en het medicijngebruik. Er zijn geen officieel geregistreerde vaccins tegen Strep suis beschikbaar. Autovaccins kunnen bijdragen aan preventie van problemen.