Liveblog verkiezingen (afgesloten): Caroline van der Plas (BBB): 'We willen het ministerie van Landbouw claimen'
23:30 uur: BBB euforisch na halen zeven Kamerzetels: 'Niemand kan meer om ons heen'
De redactie van Agrio was woensdagavond bij de verkiezingsavond van de BBB. Bekijk hieronder de reacties van lijsttrekker Caroline van der Plas, campagneleider en kandidaat-Kamerlid Henk Vermeer, premierskandidaat Mona Keijzer, partijvoorzitter Erik Stegink en kandidaat-Kamerlid Christine Govaert.
23:15 uur: PVV grote winnaar verkiezingen
PVV is de grote winnaar van de verkiezingen. De partij van Geert Wilders krijgt 35 zetels als de voorlopige uitslagen zo blijven. Wie er achter de PVV eindigt, wordt nog spannend. PvdA-GroenLinks staat na de laatste exitpolls op 25 zetels, de VVD op 24.
Omdat er een foutmarge geldt van één zetel (wat betekent dat partijen in de uiteindelijke uitslag één zetel meer of minder kunnen halen dan de exitpolls laten zien, red.) kan de tweede plaats dus nog naar beide partijen gaan. Nieuw Sociaal Contract, de partij van Pieter Omtzigt, komt als vierde partij uit de bus en staat op 20 zetels.
Na NSC ontstaat een gat. D66 volgt op afstand met tien zetels, gevolgd door BBB (zeven zetels). CDA en SP komen uit op vijf zetels. Daarachter volgen een aan partijen met drie zetels: ChristenUnie, Forum voor Democratie, Partij voor de Dieren en SGP.
De uitslagenavond is een hard gelag voor BVNL. De partij die het FDF-gedachtegoed vertolkt, staat op nul zetels.
Op vrijdag 1 december 2023 stelt het centraal stembureau de definitieve uitslag van de verkiezing vast.
Welke landbouwwoordvoerders komen in de Kamer?
Aan de hand van de exitpolls, lijkt Cor Pierik van de BBB, voorheen landbouwwoordvoerder bij het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), met zijn zesde plek op de kandidatenlijst zeker van een zetel. Ook Eline Vedder van het CDA komt met haar tweede plaats op de lijst in de Kamer, net als Dion Graus en Edgar Mulder (PVV), Pieter Grinwis (ChristenUnie) en Laura Bromet (PvdA-GroenLinks).
Voor Harm Holman van NSC wordt het nog spannend. Hij staat op plek 20. Dat is precies het aantal zetels dat NSC gaat krijgen als de uitslag niet verandert. Als er door de onzekerheidsmarge één zetel afgaat bij de definitieve uitslag, dan raakt Holman mogelijk zijn plek kwijt. Hetzelfde geldt voor Tjeerd de Groot. Hij staat op de tiende plek bij D66.
De huidige landbouwwoordvoerder Thom van Campen van de VVD komt waarschijnlijk ook in de Kamer, alleen is het de vraag of hij de portefeuille landbouw krijgt. Maandag wist hij dit nog niet zeker, gaf hij tegenover Agrio Uitgeverij aan.
FDF-bestuurder Sieta van Keimpema en melkveehouder Nynke Koopmans komen waarschijnlijk niet in de Kamer, omdat BVNL op nul zetels staat.
22:40 uur: Caroline van der Plas (BBB): 'We willen het ministerie van Landbouw claimen'
Lijsttrekker Caroline van der Plas (BBB) is hartstikke blij met de zeven zetels. „Dit hadden we 2,5 jaar geleden nooit gedacht. We hebben ingezet op langzame groei. We zijn nu verzevenvoudigd in 2,5 jaar tijd. In totaal zijn er vier partijen die winst hebben geboekt, waaronder BBB. We hebben het goed gedaan. Iedereen is hartstikke blij."
De voorvrouw is klaar voor de coalitie-onderhandelingen. „Wij hebben zestien zetels in de Eerste Kamer. Niemand kan daardoor meer om ons heen. We hebben een aantal punten die we we tijdens de onderhandelingen in willen brengen. Wat ons betreft gaat de huidige stikstofwet van tafel en zetten we in op een beleid dat meer gericht is op de natuur en niet meer gefocust is op stikstof. Daarnaast willen we het ministerie van Landbouw claimen. De post van een speciale stikstofminister kan geschrapt worden, want die is totaal overbodig. Deze post heeft de afgelopen jaren tot de nodige onrust geleid; van het hele stikstofbeleid is niks terechtgekomen, er is geen perspectief voor de landbouw en PAS-Melders zijn nog niet gelegaliseerd. Dat zijn belangrijke punten die we in willen brengen."
Van der Plas vindt al deze punten belangrijk, maar het allerbelangrijkste dat BBB uiteindelijk een minister van Landbouw kan leveren. „Zodat er iemand zit die verstand heeft van landbouw, natuur en visserij. Ja, ook visserij willen we terugbrengen in de naam als het aan ons ligt."
Bekijk haar speech hieronder:
22:17 uur: Christine Govaert (BBB): 'Helaas niemand uit Zeeland in Kamer kunnen krijgen'
Akkerbouwer Christine Govaert (BBB) uit Westdorpe (ZL) blijft als Statenlid actief in Zeeland, want met haar plek vijftien komt ze waarschijnlijk niet in de Kamer. „Helaas hebben we niemand uit Zeeland in de Tweede Kamer kunnen krijgen, maar we hebben nu een brede basis waar we mee verder kunnen. Maar voor mijzelf is het niet per se jammer, want in Zeeland zijn we net begonnen. Er is nog veel te doen op het gebied van water, het NPLG en de komst van een kerncentrale. Ik ben blij dat ik bij mijn maatjes in Zeeland mag blijven en via de BBB goed contact heb met de Tweede Kamerleden. Het contact met Den Haag gaat dus helemaal goedkomen."
Over de uitslag is ze tevreden: „We zijn van één zetel naar zeven zetels gegaan dus dat betekent een groot feest hier."
22:15 uur: Partijvoorzitter Erik Stegink (BBB) ziet samenwerking met de PVV wel zitten
„Ik moet de PVV feliciteren. Dat heeft Geert goed gedaan. Wij als BBB hebben de PVV nooit uitgesloten, dus wij zullen dat gesprek zeker aangaan. Andere partijen hebben de PVV wél uitgesloten en die zullen nu ook over de brug moeten komen. Wat willen ze nu? De VVD bijvoorbeeld, die heeft veel ingeleverd vandaag.”
In de praktijk verschillen de landbouwstandpunten van de partij van Wilders en Stegink nog veel van elkaar. Met name als je kijkt naar hoe de PVV-leden stemmen op diverse agrarische thema’s die in de Kamer voorbij komen. „Als we met hen kunnen gaan samenwerken, zullen zij ook water bij de wijn moeten doen vanwege onze positie in de Eerste Kamer.”
Stegink is blij met de zeven zetels voor de BBB uit de eerste exitpoll en dankt het succes aan de stabiele basis die de partij in korte tijd wist neer te zetten. Gekeken naar de populariteit van de BBB eerder dit jaar, lijkt zeven zetels wat weinig, maar Stegink ziet dat anders. „Op een gegeven moment waren de peilingen aan het dalen-dalen-dalen. En nu in éér keer schieten we naar boven, naar zeven zetels. Wat wil je nog meer.”
Stegink was ondanks de zeven zetels ook voorbereid op een uitslag die veel hoger zou uitpakken. „Op dit moment logeert BBB Jong op mijn bedrijf en we hadden de weddenschap gesloten dat als we 25 zetels zouden halen, dat ik dan tussen de varkens had moeten slapen. Dat blijft me bespaart. Maar stiekem had ik er toch op gehoopt.”
Zelf gaat Stegink er niet vanuit dat hij in de Tweede Kamer terecht komt met zijn plek 23. Dat lijkt vooral af te hangen van hoeveel voorkeursstemmen de varkenshouder op zijn naam krijgt. „Ik mag op dit moment de voorzitter zijn, en zolang de mensen mij hier dat gunnen, blijf ik dat ook met heel veel plezier doen.”
22:07 uur: Feest bij BBB
In Bathmen bij de BBB is het feest. Een lokale drumband vermaakt het publiek en ondertussen wordt er een polonaise gelopen.
22:00 uur: VVD krijgt er zetel bij na tweede exitpoll, geen zetel voor BVNL
De VVD krijgt er bij de tweede exitpoll een zetel bij. GroenLinks/PvdA verliest er daarentegen één. Die fusiepartij blijft nog steeds de tweede van Nederland achter de PVV, maar het verschil met nummer drie is nog maar één zetel. Bij de definitieve uitslag zou VVD nog tweede kunnen worden. BVNL heeft volgens de exitpolls geen zetel kunnen bemachtigen. Dit betekent geen plaats in de Tweede Kamer voor Sieta van Keimpema (op plaats drie) en Nynke Koopmans (op plek vijf).
21:45 uur: Omtzigt wil ook al over zijn schaduw heenstappen
In zijn speech gaf Omtzigt omfloerst aan dat hij wel met Wilders wil samenwerken. „Het resultaat zal van veel politici vragen om over hun schaduw heen te stappen", zei hij. En: „Wij zijn beschikbaar om het vertrouwen van onze kiezers vanaf morgen om te zetten in daden. Wij zullen onze verantwoordelijkheid nemen."
Dat klinkt anders dan tijdens de campagne, toen hij telkens vertelde dat hij niet in een regering met de PVV zou gaan zitten. Maar toen hij dat zei stond hij nog een stuk hoger in de peilingen, en hij zal niet hebben gerekend op de grote winst van de PVV.
Lijsttrekker Dilan Yesilgöz van de VVD heeft niet veel te vertellen. Ze herhaalt telkens dat de kiezer heeft gesproken en het voortouw bij Geert Wilders ligt. „De politiek heeft niet naar de kiezer geluisterd."
21:30 uur: LTO en Agractie reageren op eerste exitpoll
Agractie en LTO feliciteren de winnaars van de verkiezingen na de eerste exitpoll om 21.00 uur. Beide partijen hopen op realistisch landbouwbeleid. Lees het artikel hier
21:38 uur: Mona Keijzer (BBB): 'Meer beleid op basis van gezond verstand'
Premierskandidaaat Mona Keijzer complimenteert Caroline van der Plas. 'Deze uitslag is een gigantische pluim op de hoed van Caroline van der Plas. „Door alles wat zij de afgelopen 2,5 jaar gedaan heeft is BBB naar zeven zetels gegroeid."
Deze uitslag zegt veel volgens Keijzer: „Wat ik mooi vind om te zien is dat de Nederlandse kiezer met deze verkiezingsuitslag eigenlijk met zoveel woorden zegt dat er beleid moet komen op basis van gezond verstand. Kijk bijvoorbeeld naar natuurbeleid. Daarbij moet er veel meer aandacht komen voor boeren en burgers. De agenda op het gebied van migratie zie ik ook terug."
Hoewel Keijzer was aangesteld als premierskandidaat, heeft ze zeker de ambitie om de Kamer in te gaan. „Wat had je dan in gedachten?", stelt ze als wedervraag aan de verslaggever. „Het maakt mij niet uit waar ik zit. Ik wil het beste voor elkaar proberen te krijgen voor Nederland. Welke plek dat is, zal de tijd leren. Dat zal in het kabinet of in de Kamer zijn. Op mij kun je rekenen."
21:26 uur: Henk Vermeer had op meer zetels gehoopt, maar is dik tevreden
Henk Vermeer, campagneleider en nummer vier op de kandidatenlijst, gaat de Kamer in als er geen personen met voorkeursstemmen worden gekozen. „Dat voelt wel heel apart”, is zijn eerste reactie. „Het is een beloning voor 2,5 jaar keihard werken met elkaar. Als enige partij met één zetel hebben we een forse winst geboekt en stijgen we naar zeven zetels. Bij de oprichting van de partij, zo’n vier jaar geleden, dachten we dat we over tien jaar op vijf zetels zouden staan. Dit is natuurlijk een megaprestatie. Ik had wel gehoopt op meer, zeker na de Provinciale Statenverkiezingen. Maar, samen met onze posities in de provincies en waterschappen, de zestien zetels in de Eerste Kamer en zeven zetels in de Tweede Kamer denk ik dat we een goede uitgangspositie hebben.”
Ondanks de winst, is de euforie in de zaal minder groot dan na de Provinciale Statenverkiezingen in maart. „Dat is ook logisch. Toen hebben we iets gepresteerd wat nog nooit één partij heeft gedaan in Nederland. Het is meer dat je in je eigen bubbel hoopt op meer zetels, omdat je alle mensen op de lijs een plek gunt. Maar ik ben dik tevreden, want we zijn van één naar zeven zetels gegaan. Dat is een mega stap in korte tijd.”
Vermeer ziet zichzelf niet als de nieuwe landbouwminister. Wel wil hij graag met BBB de coalitie-onderhandelingen in. „Wij zijn klaar om verantwoordelijkheid te nemen en sluiten geen kiezers en partij uit."
Caroline reageert via Twitter op de exitpoll:
21:20 uur: Wilders wil ‘over zijn schaduw heenspringen’
In zijn overwinningsspeech vertelde Geert Wilders dat hij ervoor zal zorgen dat de Nederlander niet op één komt te staan. Maar hij stak duidelijk de hand uit naar andere partijen. „Iedereen zal over zijn schaduw heen moeten springen“, vertelde hij, „ook wij.“Hij wil daarmee ten eerste nog eens benadrukken dat zijn partij echt wel wat van zijn standpunten wil afzwakken, maar aan de andere kant stelt hij ook dat andere partijen hun weerstand tegen de PVV moeten opgeven. Hij heeft het dan vooral over NSC, waarvan Pieter Omtzigt tot nu toe heeft gezegd dat hij niet met de PVV in een kabinet wil zitten, en over de VVD - Dilan Yeşilgöz zei bij het laatste debat nog dat ze niet wilde meewerken aan een ‘premier Wilders’.
„We kunnen elkaar niet uitsluiten“, vertelt Wilders in een interview met de NOS. „We moeten voorkomen dat dadelijk Frans Timmermans met de uitslag aan de haal gaat.“
21:11 uur: Gejuich bij BBB na eerste exitpoll
Bij de bijeenkomst van BBB klinkt er gejuich na de eerset exitpoll. De partij van Caroline van der Plas stijgt van één naar zeven zetels. „Zeven zetels is hartstikke mooi. We gaan de coalitie-onderhandelingen in. We hebben er honderd procent vertrouwen in dat we in de coalitie en het kabinet zullen komen."
21:10 uur: Uitslag exitpoll van Agrio Uitgeverij
De redactie van Agrio vroeg waar jij vandaag op gaat stemmen. De meeste boeren stemmen op de BBB, gevolgd door het CDA en de PVV. Zie hieronder de complete uitslag:
21:00 PVV duidelijke winnaar bij eerste exitpoll
De eerste exitpoll is er, en de PVV is de duidelijke winnaar. Zij zouden 35 zetels binnenhalen. GroenLinks/PvdA krijgt 26 zetels, VVD wordt de derde partij met 23 zetels, en NSC haalt 20 zetels.
Het is een peiling onder een deel van de kiezers, en dat zou één of twee zetels kunnen schelen op de werkelijke uitslag, maar met zo'n duidelijk verschil lijkt een overwinning van de PVV onontkoombaar.
D66 staat volgens de poll op 10 zetels. Daar gaat het erom spannen of landbouwwoordvoerder Tjeerd de Groot terug in de Kamer komt - hij staat op de tiende plaats op de kandidatenlijst.
BBB haalt 7 zetels. CDA 5.
20:30 uur: BBB-leden verzamelen zich
Agrio is vanavond aanwezig bij de verkiezingsavond van de BBB. Deze wordt, net als in maart, gehouden bij zalencentrum de Boode in het Overijsselse Bathmen. Het is nog niet druk. De zaal druppelt langzaam vol met leden, meldt onze verslaggever ter plaatse.
20:15 Opkomst blijft achterlopen op verkiezingen 2017
Drie kwartier voordat de stembussen sluiten heeft 66 procent van de stemgerechtigden zijn stem uitgebracht, meldt Ipsos. Bij de verkiezingen van 2017 was dat rond die tijd 73 procent.
Ipsos vergelijkt de tussentijdse opkomst niet met de verkiezingen uit 2021, omdat die verkiezingen toen midden in de corona-pandemie plaatsvonden. En dat heeft een grote invloed gehad op het stembusgedrag van de kiezer. Toen kon er drie dagen gestemd worden en brachten veel mensen hun stem per brief uit. Daarom vergelijkt Ipsos liever met 2017, de laatste 'normale' Tweede Kamerverkiezingen.
17:45 Helft stemgerechtigden heeft stem uitgebracht
Om kwart voor zes heeft 50 procent van de stemgerechtigde Nederlanders gestemd, meldt Ipsos. Daarmee loopt het opkomstpercentage nog steeds achter op de verkiezingen in 2017; toen waren rond hetzelfde tijdstip al 55 procent van de stemmen binnen.
Op Schiermonnikoog gaat het beter. Daar ligt het opkomstpercentage al boven de honderd procent, laat burgemeester Ineke van Gent op X weten. Toeristen op het eiland hebben een kiezerspas aangevraagd, zodat ze tijdens hun bezoek aan het eiland toch kunnen stemmen.
17:06: Wisseling van de wacht bij VVD?
Landbouwwoordvoerder Thom van Campen (VVD) probeert voor de VVD opnieuw de Tweede Kamer in te komen, hij staat op plek 14 van de kieslijst. De Zwollenaar weet nog niet of hij ook weer de landbouwwoordvoerder wordt de komende vier jaar. Dat vertelde hij maandag in gesprek met Agrio Uitgeverij, net na het Jonge Boeren Verkiezingsdebat van NAJK in Dronten.
Hij vertelde ook geïnspireerd te zijn geraakt door alle boerenbedrijven die hij de laatste jaren heeft bezocht.
Is akkerbouwer Mirjam Nelisse een eventuele vervanger? Dan moeten heel wat kiezers op haar stemmen, want ze staat op plek 47 van de kieslijst. De boerin uit Dirksland (ZH) heeft dus zeer waarschijnlijk voorkeursstemmen nodig om in de Tweede Kamer te komen.
Nelisse gaf een interview aan Agrio: 'Politici moeten niet met alle winden meewaaien'
Stikstofminister Christianne van der Wal uit Harderwijk staat op plek 5. Coalitie-onderhandelingen vanaf morgen moeten uitwijzen of zij weer toetreedt tot een kabinet. Mogelijk wordt ze Kamerlid, want de kans is groot dat ze wordt verkozen.
Opkomst om 15:45 lager dan in 2017
Onderzoeksbureau Ipsos meldt dat rond 15:45 het opkomstpercentage 40 procent was. Dat is iets lager dan bij de verkiezingen in 2017, toen de opkomst rond dat tijdstip op 43 procent lag.
Een lagere opkomst is goed nieuws voor de partijen die het vooral van een trouwe aanhang moeten hebben, zoals ChristenUnie en SGP. De zwevende kiezer heeft minder neiging om daadwerkelijk te gaan stemmen, zeker als die nog niet volledig achter zijn keuze staat.
De uiteindelijke opkomst in 2017 was 81,6 procent van de stemgerechtigden. Om negen uur wordt bekend of dat vandaag ook gehaald wordt.
15:41: Volgt melkveehouder Henk van der Wind bij SGP Roelof Bisschop op?
Melkveehouder Henk van der Wind (63) staat op plek zeven van de verkiezingslijst van de SGP. Hij boert in Maarsbergen en woont in Maarn (UT). Hij vermoedt dat in de besluitvorming dierenwelzijn altijd zal winnen van klimaat. „Omdat in de maatschappij de nuchterheid nog weleens zoek is”, vertelt hij in een interview.
De huidige landbouwwoordvoerder Roelof Bisschop stopt. Wordt Van der Wind zijn opvolger?
15:37: Thuiswedstrijd voor BBB-partijvoorzitter en varkenshouder Erik Stegink
BBB houdt de verkiezingsavond 'traditiegetrouw' in Bathmen (OV), het thuisdorp van varkenshouder en partijvoorzitter Erik Stegink. De boer staat zelf ook op de lijst van de BBB en deed zijn verhaal in aanloop naar de Tweede Kamer-verkiezingen.
Varkenshouder en BBB-partijvoorzitter Erik Stegink: 'Stikstof moet regionaal verhandelbaar worden’
14:48: Stem LTO Noord-voorzitter Dirk Bruins zit in de bus
LTO Noord-voorzitter Dirk Bruins, zelf boer in Dwingeloo (DR), hoopt op een snelle formatie. De laatste keer werd er bijna een jaar over gedaan om tot een nieuwe coalitie te komen. 'Ik ben enorm benieuwd naar de uitslag', zegt hij in een korte video op X, voorheen Twitter.
14:42: Melkveehouder Henry Fox kritisch op politiek
Melkveehouder Henry Fox, voormalig commissielid voor CDA Dinkelland, is kritisch op de politiek. Hij moet mest afvoeren voor veel geld. Derogatie van Europa is Nederland eerder verloren. Fox is vaker kritisch op 'Den Haag' en de provincie Overijssel. Hij boert in Lattrop in de beekdalen en bij beschermde natuur, waardoor hij met veel beleid te maken heeft.
13:49 uur: Christine Govaert brengt haar stem uit
De Zeeuwse akkerbouwer Christine Govaert (BBB) heeft woensdagmiddag gestemd in haar woonplaats Westdorpe (ZL). „Het zal u niet verbazen, maar ik ga stemmen voor BBB. Heeft u al gestemd? Doen hoor!”, zegt ze in een vlog. Govaert is tevens kandidaat-Kamerlid voor de BBB.
13:34 uur: Uitslag stelling: boeren gaan massaal stemmen
Boeren gaan massaal naar de stembus. Dat blijkt uit de uitslag van de stelling die afgelopen weken op de websites van Agrio uitgeverij stond. Omdat veel boeren het vertrouwen in de politiek hebben verloren, was de redactie de afgelopen weken benieuwd of boeren vandaag naar de stembus gaan. Hoewel agrarische belangenbehartigers het belang van een boervriendelijke stem meermaals hebben benadrukt, leggen enkele boeren dit advies naast zich neer. Zij gaan niet stemmen omdat ze in hun ogen toch maar wat doen in Den Haag.
In totaal brachten 731 mensen hun stem uit op de stelling 'Ik ga niet stemmen, want ze doen toch maar wat in Den Haag'. Bijna 87 procent (634 stemmen) geeft aan wel een vakje rood in te gaan kleuren vandaag. 11 procent (79 stemmen) is het eens met de stelling en blijft thuis.
13:04: BVNL stoomt op, in peilingen tussen de 1 en 2 zetels. Van Keimpema: 'Met gordijnbonus kom ik in de Tweede Kamer'
Na eerdere peilingen van Maurice de Hond, stoomt BVNL nu ook op bij I&O. We schommelen daar qua percentages tussen de 1 a 2 zetels, aldus Sieta Van Keimpema, die bij BVNL achter partijleider Wybren van Haga op de tweede plaats staat. Van Keimpema wijst er tijdens het uitbrengen van haar stem in Akkrum (FR) op dat BVNL met de eigen onlinecampagne via social media miljoenen mensen bereikt.
„Ondanks het feit dat de mainstreammedia ons al de hele campagne nauwelijks aandacht geeft, groeien wij als kool. Met de gordijnbonus erbij worden we woensdag met 3 zetels één van de verrassingen van verkiezingen”, aldus Van Keimpema, die met BVNL meer échte aandacht wil voor behoud boeren en platteland. Daarom wil Sieta van Keimpema, voorvrouw van Farmers Defence Force, voor Belang van Nederland de Kamer in.
Brussel
„Het échte boerengeluid moet eindelijk doorklinken in de Tweede Kamer. Een keihard ‘nee’ tegen Brussel, bij het opleggen van desastreuze en onhaalbare normen en wetten. Een harde ‘nee’ tegen partijen die de leefbaarheid van Nederland vernietigen, zowel op het platteland als in de steden! Een harde ‘nee’ tegen zelfbenoemde ‘klimaatpausen’ die de hardwerkende Nederlanders in armoede storten, met hun angstretoriek over het einde der tijden. En een harde ‘nee’ tegen afkalving van het zelfbeschikkingsrecht van Nederlandse burgers: wij zijn geen slaven van Brussel”, aldus Sieta van Keimpema, die stelt dat Nederland op 15 maart 2023 bij de Provinciale Statenverkiezingen luid en duidelijk heeft aangegeven dat ons land de huidige koers in de politiek, afwijst.
„Echter, in de Provinciale akkoorden zien we die stem van het volk onvoldoende terug. Daar regeert nog steeds dezelfde stikstofnonsens en wordt nog steeds in het Nationaal Programma Landelijk Gebied ingezet op het leegvegen van het platteland, via het uitkopen van boeren. Dat moet afgelopen zijn. Onze voedselzekerheid en leefbaarheid moeten gewaarborgd worden. Dat is cruciaal voor de Nederlandse burger!”
Gordijnbonus
Van Keimpema heeft vanmorgen gestemd bij de openbare basisschool Akkrum, in Akkrum. Zij riep daar op om te stemmen voor verandering, voor een toekomst, voor het verlagen van de regeldruk. (1) „Wil je het écht anders? Stem dan BVNL. Wij staan stabiel op een zetel in de peilingen. Met de gordijnbonus daarbij opgeteld, kom ik gewoon in de Tweede Kamer om de belangen van het platteland en de provincie te dienen.”
Agrio Uitgeverij interviewde Van Keimpema en haar partijgenote Nynke Koopmans (melkveehoudster) over de standpunten van BVNL met betrekking tot de landbouw.
12:54: Boerenstem in Hengelo
Melkveehouder Marjan Heinemans bracht zijn stem uit in Buurthuis Varssel in Hengelo (GD). Hij gaat altijd stemmen en zo ook nu. Ooit stemde hij slecht éénmaal anders dan alle andere keren.
12:14: Stemmen bij de boer
Allerlei locaties zijn als stembureau geopend. Treinstations, musea … en daar zitten ook locaties met een agrarische link tussen.
Stembureau #7 in Barneveld (GD) is het Nederlands Pluimveemuseum. Wie zijn stem uitbrengt kan volgens de site meteen een reis door de tijd van de Nederlandse pluimveehouderij, en de geschiedenis van kip en ei bekijken.
In ’s-Hertogenbosch (NB) kan men zijn stem uitbrengen bij D’n Boerderij. Ooit een echte boerderij, gelegen tussen de akkerlanden en aan de winterdijk die de stad moest beschermen tegen overstromingen van de Maas, maar tegenwoordig helemaal ingesloten door de buitenwijken van de uitgedijde stad.
Vlakbij, in Vught (NB), kan men stemmen bij Boerderij De Loonsebaan. Ook dit is een ex-landbouwbedrijf waar nu een restaurant is gevestigd. Het bedrijf ligt op de grens van de bebouwde kom en een natuurterrein.
Dan een echte boerderij. In Arnhem (GD) kun je terecht bij boerderijcafé De Hooijmaat. Het bedrijf ligt op het terrein van stads- en kinderboerderij De Korenmaat, een biologisch bedrijf dat gespecialiseerd is in fruit en vee. Als je je stem uitbrengt kun je meteen eens kijken wat biologisch boeren inhoudt.
In Zelhem (GD) kan men een stembureau vinden in Museum Smedekinck, dat is gevestigd in een historische hoeve aan de rand van het dorp. Ook hier geen landbouwactiviteiten meer, maar je kunt wel genieten van een expositie over de, volgens de site van het museum, legendarische boerenrockgroep Normaal. Stemmers kunnen T-shirts van de diverse tournees bekijken, posters en foto’s, en de draaimolen die de band meenam tijdens de tournee Wi-j goat noar de kermis.
In museum Smedekinck in Zelhem zijn rond 10.00 uur zo’n 300 stemmen uitgebracht. Dat zijn niet opvallend stemmen meer dan anders, weet onze verslaggever ter plaatse. Bij de Provinciale Statenverkiezingen eerder dit jaar werden er 956 stemmen uitgebracht bij het museum. Daarvan gingen toen 400 stemmen naar de BBB.
In Valthermond (DR) kan men stemmen tussen de varkens, bij boerderij Het Akkervarken. Eigenaren Willem Hempen en Claudia van der Laan laten hun varkens op akkers van andere boeren onkruid bestrijden (lees hier het verhaal). Sinds 2021 kun je hier ook stemmen; het dorpshuis dat tot dan toe was gebruikt als stembureau, was verouderd en, omdat die locatie maar één enkele in- en uitgang had, waren de coronaregels toen lastig te handhaven. Toen heeft de gemeente Hempen en Van der Laan gevraagd of ze hun boerderij konden gebruiken, en dat was goed bevallen.
Ken jij nog meer agrarische stemlocaties, vermeld deze dan vooral in een reactie onder dit bericht!
Foto's: Stemmen in Museum Smedekinck
11:18 Stemmen in Zeddam (GD)
11:00: 14 procent heeft al gestemd
Om 10:30 uur had 14 procent van de stemgerechtigden al een stem uitgebracht, volgens onderzoeksbureau Ipsos. Dat is net iets lager dan rond die tijd bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2017, toen 15 procent had gestemd.
Ipsos vergelijkt de opkomst niet met de verkiezingen van 2021, omdat Nederland toen midden in de coronapandemie zat en de stemprocedures heel anders liepen. Er kon toen drie dagen gestemd worden, en het aantal briefstemmers was groter dan normaal.
De meeste stembureaus zijn om half acht opengegaan. Een aantal was eerder; in Zwolle (OV) en Castricum (NH) konden mensen al vanaf middernacht hun stem uitbrengen. Rond half drie waren al 265 stemmen uitgebracht.
10:31: NAJK vraagt jonge boeren om te gaan stemmen
Het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt vraagt jonge boeren te gaan stemmen. De organisatie organiseerde maandag nog het Jonge Boeren Verkiezingsdebat, het laatste grote landbouwdebat in aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen.
10:15 uur: Wat willen de partijen met de landbouw?
De eerste stemmen zijn inmiddels uitgebracht. Weet jij al welk vakje je rood gaat maken? De redactie van Agrio legde de verkiezingsprogramma's van een groot aantal partijen naast elkaar en bekeek wat ze willen met bijvoorbeeld stikstof, gewasbeschermingsmidddelen en dierenwelzijn. Zo kun je weloverwogen een stem uitbrengen.
Lees de analyse online op Agraaf, Stal & Akker, Vee & Gewas of Veldpost.
09:47-15:01: Tweede Kamerleden (landbouwwoordvoerders en lijsttrekkers) brengen stem uit
Roelof Bisschop (landbouwwoordvoerder SGP)
Lilian Marijnissen (lijsttrekker SP)
Frans Timmermans (lijsttrekker GroenLinks-PvdA)
Caroline van der Plas (lijsttrekker en landbouwwoordvoerder BBB)
Pieter Grinwis (landbouwwoordvoerder CU)
Geert Wilders (lijsttrekker PVV)
Derk Boswijk (landbouwwoordvoerder CDA)
Pieter Omtzigt (lijsttrekker NSC)
09:40: Van der Plas (BBB) wenst concurrentie succes
09:37: LTO doet oproep: 'Ga stemmen!'
'LTO roept iedereen op om vandaag te stemmen; dat doet ertoe!', schrijft de landbouworganisatie op X, voorheen Twitter. 'Vanuit ons geen stemadvies, maar op de website wel een verkiezingstracker die laat zien welke partijen boeren, het platteland en onze voedselvoorziening een warm hart toe dragen.'
09:28: Steun voor CDA van akkerbouwer Iris Bouwers
Akkerbouwer Iris Bouwers uit Zuidwolde (DR) kiest voor melkveehoudster Eline Vedder van het CDA. 'Een supersterke, oprechte en slimme kandidaat met een groot hart voor de landbouw. Heel blij dat ik kan stemmen op een Drent op twee', schrijft de voormalig NAJK-bestuurder en LTO'er.
Haar stem voor CDA is niet verrassend, want Bouwers zit voor het CDA in de gemeenteraad van De Wolden.
Agrio sprak CDA'er Eline Vedder in aanloop naar de verkiezingen. Lees het interview via deze link.
08:50 uur: Van den Oever (FDF) stemt op Van Keimpema (FDF en BVNL)
Mark van den Oever, voorzitter van Farmers Defence Force (FDF), heeft zijn stem uitgebracht. Hij laat aan Agrio Uitgeverij weten dat hij op Sieta van Keimpema (BVNL) heeft gestemd en stuurt een foto mee als bewijs. Van Keimpema zit ook in het bestuur van FDF. Varkenshouder en fruitteler Van den Oever uit Sint Hubert (NB) steunt zijn medebestuurslid dus. Ook Roy Nillesen (voorzitter Team Varkens FDF) laat weten op Van Keimpema te hebben gestemd.
Agrio interviewde Van Keimpema afgelopen maandag nog:
08:37 uur: Agrio vanavond op bezoek bij BBB
Agrio bezoekt vanavond de verkiezingsavond van de BBB in Bathmen (OV). Vanuit de Overijsselse plaats volgen updates en reacties van boeren. De laatste keer dat BBB een verkiezingsavond daar hield, boekte de partij van lijsttrekker Caroline van der Plas een grote overwinning tijdens de Provinciale Statenverkiezingen en Waterschapsverkiezingen. In 10 van de 12 provincies zit BBB nu in het provinciebestuur (Gedeputeerde Staten), ook in de Eerste Kamer is de BBB met 16 zetels een factor van belang.
Updates vanuit Bathmen volgen via dit liveblog.
Zo verliep het de vorige keer, pas 8 maanden geleden:
08:33 uur: Iets meer steun onder boeren voor VVD en PVV
Op de dag van de verkiezingen wordt er niet gepeild, maar gisteren kwam AgriDirect nog met een peiling onder boeren. Hoewel een aanzienlijke meerderheid (61 procent) nog steeds overweegt op BBB te stemmen, toont de laatste verkiezingspeiling van AgriDirect een daling (-4 procent) ten opzichte van eerdere peilingen. Zowel de VVD (+3 procent) als de PVV (+2 procent) kunnen rekenen op een groeiende steun vanuit de agrarische sector.
Tekst: Guus Daamen
Als zoon van een fruitteler opgegroeid tussen de appelbomen in Gelderland. Tijdens mijn master Journalistiek aan de Vrije Universiteit in Amsterdam mij verder gespecialiseerd in politiek. Schrijft voor Agrio voornamelijk over Politiek en Beleid. Luistert, vraagt en onderzoekt. Andere passie: sport.
Tekst: Wim van Gruisen
Zoon van een Zuid-Limburgse pluimveehouder met eigen slachterij, geschoold als econoom. Sinds 2011 in dienst van Agrio, waar hij artikelen schrijft voor de regio- en vakbladen en de Agrio-websites. Zijn focus lag aanvankelijk op landbouweconomie, tegenwoordig vooral op de Haagse en Brusselse politiek.
Tekst: Bas Lageschaar
Bas Lageschaar groeide op tussen de weilanden in de Achterhoek. Daardoor had hij altijd al belangstelling voor de agrarische sector. Voor Agrio zit hij in de redactie politiek en beleid. Bas volgt het laatste (regionale) nieuws op de voet en schrijft voor de regionale websites en verschillende printuitgaven.
Tekst: Renske Luimes
Renske is opgegroeid op een klein gemengd bedrijf. Bij Agrio kan ze haar grootste hobby, namelijk schrijven, combineren met haar voorliefde voor de landbouw.
Beeld: Ruth van Schriek, Guus Daamen, Natasja Beverloo, FDF, BBB, Quinton Hermsen
