Vaccineren dieren veelvoorkomende ziekten helpt tegen klimaatverandering

Dierziekten hebben een verwoestende impact op de veehouderij. In 2022 stierven of werden bijvoorbeeld 131 miljoen gedomesticeerd pluimvee gedood als gevolg van de vogelgriep. Het beheersen van veeziekten kan echter de opbrengstverliezen van vlees (of melk) op bedrijfsniveau verminderen, wat de voedselzekerheid verbetert, de broeikasgassen vermindert en de duurzaamheid van het veesysteem verbetert.

Dat stelt onderzoekster Judith Capper hoogleraar duurzame veehouderij aan de Harper Adams University in het Verenigd Koninkrijk in haar studie ‘The impact of controlling diseases of significant global importance on greenhouse gas emissions from livestock production’ (impact van het beheersen van ziekten van aanzienlijk mondiaal belang op de uitstoot van broeikasgassen door de veehouderij. De studie geeft indirect aan dat landen, zoals Nederland, met een effectieve ziektebestrijding en vaccinatiebeleid bij veehouderijen een positieve bijdrage kunnen leveren aan klimaat. Daarnaast pleit het dat vaccinatie van vogelgriep internationaal opgepakt moet worden.

CO2-uitstoot 16 procent lager

Ziekten met hoge sterftecijfers, zoals klassieke varkenspest of vogelgriep, zorgen ervoor dat boeren meer hulpbronnen moeten gebruiken en extra dieren moeten fokken om de voedselproductie op peil te houden. Dit zal volgens Capper leiden tot meer uitstoot van broeikasgassen. Het effectief bestrijden van veel voorkomende dierziekten door middel van instrumenten als vaccinatie blijkt echter een duurzame manier om de klimaatverandering aan te pakken. Volgens het onderzoek zou het bestrijden van de ‘hoogpathogene’ vogelgriep met vaccins de uitstoot van broeikasgassen met bijna 16 procent per jaar verminderen per kilogram vlees, zonder dat er sprake hoeft te zijn van ruiming.

PRRS onder varkens

Het gebruik van vaccins om ziekten te voorkomen ondersteunt ook een betere voedselzekerheid en een beter levensonderhoud. PRRS is bij varkens endemisch in veel landen onder meer in Nederland, VS en China. Het virus doodt niet altijd geïnfecteerde varkens, maar beperkt wel de productie van varkenshouderijen omdat het de voortplanting en groei beïnvloedt. In de getroffen varkensstapels zonder vaccinatiebeleid slaagt tot 19 procent van de zeugen er niet in biggen te produceren en sterft 75 procent van de jonge varkens vóór het spenen.

Elke 100.000 zeugen die gespaard blijven van een PRRS-infectie zouden ruim 420.000 ton aan broeikasgasemissies voorkomen. Dit komt overeen met het van de weg halen van meer dan 230.000 auto's en betekent dat de uitstoot van broeikasgassen per kilogram varkensvlees met 22,5 procent zou dalen.

Uitbraken onder controle houden

Op dezelfde manier zou het elimineren van mond- en klauwzeer waar de ziekte endemisch is (veel lage- en middeninkomenslanden in Afrika en Azië) de uitstoot met meer dan 10 procent per kilogram product verminderen. Meer dan 80 procent van de boerderijen in lage-inkomenslanden zijn kleine boeren of zogenaamde ‘back yard’ boerderijen. Dit type boerderij genereert meer broeikasgasemissies per eenheid vlees, melk en eieren dan commerciële boerderijen vanwege de lagere productiviteit.

De boerderijen in deze landen zijn bronnen van ziekten. Dit betekent volgens de onderzoekster dat de dreiging van een wereldwijde uitbraak – en de daarmee samenhangende implicaties voor de uitstoot van broeikasgassen – nooit nul is. Deze bronnen ontstaan ​​door een gebrek aan ziekte monitoring, infrastructuur, opgeleid personeel en beschikbare medicijnen om veeziekten op te sporen, vast te leggen en te controleren.

Ondermijnen voedselzekerheid

Niettemin vermindert het beheersen van endemische veeziekten door middel van vaccinatie het risico op uitbraken over soorten- en regionale grenzen heen. Door Infectieuze bronchitis bij kippen onder controle te houden, waar de ziekte endemisch is onder pluimvee op ‘back yard’ boerderijen, kan de uitstoot met ruim 11 procent worden verminderd en tegelijkertijd het risico op een uitbraak beperken.

Uitbraken kunnen de wereldhandel, productie en voedselzekerheid ondermijnen. Uit een economische analyse van een uitbraak van Afrikaanse varkenspest in China blijkt dat een laag varkensvleesaanbod de mondiale varkensvleesprijzen met 17 procent tot 85 procent zou doen stijgen. De bevindingen laten ook zien dat een laag aanbod aanzienlijke gevolgen zou hebben voor de betaalbaarheid van ander vlees.

Capper geeft ook aan dat vaccinatie helpt bij het aanpakken van de dreiging van antimicrobiële resistentie, die een grote bedreiging vormt voor de menselijke gezondheid over de hele wereld. Onderzoek schat dat antimicrobiële resistentie in 2019 wereldwijd in verband werd gebracht met ongeveer 5 miljoen sterfgevallen