Rabobank: toezicht voedsel schiet tekort

Nederland heeft de laatste tijd teveel voedselschandalen gekend, meent Duijzer, directeur Coöperatie en Duurzaamheid bij de Rabobank. Langs zijn neus weg noemt hij het paardevleesschandaal, de eieren die omgekat zijn naar biologische eieren, de aflatoxine die in veevoer is aangetroffen. Hij wijt deze problemen aan falend toezicht. Nederlandse toezichthouders zouden intrinsiek gemotiveerd moeten zijn om controle goed uit te voeren, betoogt Duijzer. Een goed toezicht is in het belang van de sector omdat het niet enkel de basis vormt voor plant-, dier- en volksgezondheid, maar ook voor het imago van de sector, het consumentenvertrouwen en de Nederlandse exportpositie.

Bagatelliseren

Maar in plaats daarvan heeft Duijzer in gesprekken met toezichthouders en bestuurders gemerkt dat die problemen bagatelliseren. "Vroeger at men een varken met pest gewoon op", citeert de bankman een bestuurder, die daarmee suggereerde dat snel ingrijpen bij diergezondheidsproblemen niet nodig is. Korte-termijnbelangen spelen een hoofdrol en de lange termijn verdwijnt op de achtergrond. Duijzer stelt dat er een neiging is om problemen te verbergen en te verzwijgen, en zelfs het publiek te misleiden met foute etiketten en vervalste boekhoudingen, in plaats van transparantie te tonen. Oorzaak is een ons-kent-ons-mentaliteit bij toezichthouders, die zichzelf eerder als belangenbehartigers zien dan als uitvoerders van een publieke taak.

Noodklok

Daarmee luidt Duijzer de noodklok. De Nederlandse overheid geeft de sector het voordeel van de twijfel waar het toezicht betreft, maar niet meer dan dat. Het publiek eist maatregelen, exportlanden vragen om meer formele controles omdat ze de huidige toezichtinstellingen niet vertrouwen. Duijzer stelt dat een nieuw slag bestuurders en toezichthouders nodig is, die de bestuurlijke moed hebben om problemen snel aan te pakken en transparantie richting samenleving en handel nastreven. Daarbij moeten ze kunnen vertrouwen op de deskundigheid van de eigen organisatie en op een achtervang van publiek, politiek en de eigen sector. Gebeurt dit niet, dan zal de imagoschade voor de food- en agrisector en de Nederlandse exportpositie een deuk oplopen. "Ik ben ervan overtuigd dat bijvoorbeeld het aflatoxineschandaal met een goede aanpak binnen een dag zou zijn opgelost", stelt Duijzer. "Dat had geen weken hoeven duren."