Column: Influencers en andere bullshitbanen
Ik las vandaag in de krant dat influencer Jelline Brands veel geld verdient met haar werk. Inmiddels heeft ze een Porsche en een groot huis kunnen kopen. Ze is nog maar 24 jaar. De meeste mensen van haar leeftijd kunnen nog geen studentenkamer huren. Wat is het dan waar ze zo veel geld mee verdient? Ze maakt filmpjes over nieuws, misdaad en Elon Musk.
Het enige wat ze dus doet is informatie verzamelen die een ander produceert en probeert te verkopen als nieuws. Dat zijn grote bedrijven zoals De Telegraaf Media Groep. Jelline haalt ergens iets gratis op en verkoopt dat op een slimme manier. Ik denk niet dat ze de mediabedrijven bedankt, laat staan betaalt. Als de mediabedrijven er niet meer zijn, is Jelline er ook niet meer. Mediabedrijven investeren in innovatie en overnames om overeind te blijven. Jelline investeert vooral in zichzelf.
Dit fenomeen zien we veel in de moderne economie. Booking.com is er een voorbeeld van en Thuisbezorgd.nl ook. Bedrijven die alleen maar vraag en aanbod bij elkaar brengen. De bedrijven die echte producten leveren, leveren marge in. Wat zij inleveren is niet meer redelijk, ze worden gedwongen door de handige zoekmachines om tot wel 30 procent van de prijs af te halen.
Die zoekmachines kopen met heel veel geleend geld (daar schaar ik de beurs nu ook even onder) marktaandeel. Net zo lang totdat hun marktpositie dominant genoeg is om die maximaal uit te nutten. Dan gaan ze ook pas echt winst maken, heel veel winst. Dat gaat over de rug van de klassieke bedrijven, maar die worden dan gewoon overgenomen door de netwerkbedrijven. De cirkel is weer rond. Er is niets veranderd in de wereld, behalve dan dat de winst bij andere mensen terecht komt en dat grootkapitaal zegeviert.
Onze politiek stimuleert dit soort ontwikkelingen. We willen namelijk geen vervuilende bedrijven meer. Dus de boeren en Tata Steel mogen uit Nederland vertrekken, de app-bouwers worden verwelkomd met een mooi kantoor op de Zuidas of een grachtenpandje in Amsterdam (waar dan niemand meer kan wonen). Als het belastingklimaat ze dan niet bevalt, vertrekken ze naar een land wat interessante belastingvoordelen biedt. Overigens wordt er één uitzondering gemaakt voor productiebedrijven en dat is ASML. De politici vinden dit bedrijf zo interessant dat ze meteen in de houding schieten als de directeur klaagt over het vestigingsklimaat.
App-bouwers worden verwelkomd met een mooi kantoor op de Zuidas
In de basis heeft ie dezelfde klachten als de boeren, maar hij hoeft er niet voor met zijn trekker de A12 op. Hij geeft een interview, dreigt te vertrekken en spant de linkse burgemeester van Eindhoven voor zijn karretje. Die burgemeester wordt plotsklaps rechts (net als Arjen Lubach trouwens) en vindt dat we er alles aan moeten doen om het bedrijf voor Nederland te behouden. Zijn linkse vrienden zijn het er helemaal mee eens. Ze zijn vergeten hoe ze reageerden toen Rutte Unilever binnen de landsgrenzen probeerde te houden (wat overigens geen effect heeft gehad, Unilever vertrok).
Ik maak me zorgen over deze ontwikkeling in Nederland en de omringende landen. Maakbedrijven en landbouw worden gehinderd door dure en soms zelfs onmogelijke regels. Het effect is dat we onze economische kracht verliezen aan landen met minder regels zoals China. In deze complexe maatschappij is er één beroepsgroep die profiteert, naast de influencers. Dat zijn de adviseurs. Te pas en te onpas worden ze ingehuurd, door bedrijven en particulieren, ook in de landbouw. Regels zijn zo complex geworden dat een normale ondernemer er zelf niet meer uitkomt. Zo komt bijvoorbeeld bij subsidies ongeveer 25 procent bij de adviseur terecht. Naast complexiteit speelt vertrouwen ook een rol.
Regels zijn zo complex geworden dat een normale ondernemer er zelf niet meer uitkomt
De politiek en media polariseren en wekken het wantrouwen bij de burger. NGO’s spelen daar handig op in door continu ieder foutje uit te vergroten en eindeloos te herhalen. Zelfs onafhankelijke rechters gaan daar in mee. Adviseurs spelen daar handig op in. Voorheen hebben ze vaak als werknemer bij de grote, boze bedrijven en overheidsinstanties gewerkt. Nu zullen ze burgers en ondernemers wel even wegwijs maken in de complexiteit van de regels en ze beschermen tegen die graaiende bedrijven en overheid. Per saldo gebeurt er helemaal niets, want je zult je spullen toch moeten hebben of belasting betalen. Het verschil is dat er een deel van het geld naar adviseurs gaan die niet investeren in de markt of de maatschappij. Wat zijn we dan opgeschoten?
